SÖZCÜKTE
ANLAM
Sözcük, insanlar
arasında anlaşmayı sağlayan dilin, anlamlı en küçük parçasıdır. Sözcükler,
temelde bir varlık, kavram ya da eylemi karşılar; zamanla anlam genişlemesine
uğrayarak değişik anlamlar kazanabilir.
GERÇEK ANLAM
Sözcüğün,
söylendiğinde akla gelen ilk anlamıdır. Buna, sözcüğün temel anlamı veya sözlük
anlamı denir.
Çok
kitap okumaktan gözlerim kanlanmıştı.
Soğuk
ve yağışlı havaları özlemiştik.
Pastayı
dilim dilim keserek tabaklara koydu.
MECAZ ANLAM
Sözcüğün, gerçek
anlamından uzaklaşarak kazandığı yeni anlamdır.
Olaylara
değişik gözlerle bakmasını bilmeliyiz.
Yeni
öğrenci, nedense çok soğuk davranıyor.
Konuşmacı,
gürültüden, konuşmasını yarıda kesti.
YAN ANLAM (YAKIŞTIRMACA)
Şekil ve işlev
benzerliğinden dolayı, bir sözcüğün başka bir varlığa ad olarak verilmesidir.
Masanın gözü,
dağın eteği, geminin burnu
TERİM ANLAMI
Bir bilim, sanat,
meslek dalıyla veya bir konu ile ilgili özel ve belirli bir kavramı karşılayan
sözcüklerdir.
Sanatçının
son oyunu üç perdeden oluşuyor.
SOMUT ANLAM
Duyularımızdan
(görme, işitme, koklama, dokunma, tatma) herhangi biriyle algılayabildiğimiz
kavram ve varlıkları karşılayan sözcükler somut anlamlıdır.
Çiçek,
bulut, rüzgâr, gökyüzü, ışık, ses, yağmur…
SOYUT ANLAM
Beş duyumuzdan
herhangi biriyle algılayamadığımız; ancak var olduklarını akıl, inanç ve
sezgilerimizle kabul ettiğimiz kavram ve varlıkları karşılayan sözcükler soyut
anlamlıdır.
Sevgi, heyecan,
korku, hırs, iyilik, güzellik, akıl, aşk…
SOMUTLAŞTIRMA
Soyut anlamlı bir
sözcüğün anlam genişlemesi yoluyla somut anlam kazanmasıdır.
Dedem
çok iyi bir insandır.
İyilerin
ömrü az olur.
Birinci cümlede
istenilen, beğenilen niteliklere sahip anlamına gelerek soyut anlamıyla
kullanılan iyi sözcüğü, ikinci cümlede insanı karşılayarak somut anlam kazanmıştır.
SOYUTLAŞTIRMA
Somut anlamlı bir
sözcüğün anlam genişlemesi yoluyla soyut anlam kazanmasıdır.
İhtiyar,
otobüsten inerken kafasını kapıya çarpmış.
Bu
kafayla hiçbir işte başarılı olamazsın.
Birinci cümlede baş
anlamına gelerek somut anlamıyla kullanılan kafa sözcüğü, ikinci cümlede akıl,
mantık anlamına gelerek soyut anlam kazanmıştır.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder